සංක්‍රාන්ති ලෝකයක් සඳහා සාක්ෂරතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම: තිරසාර සහ සාමකාමී සමාජයන් සඳහා පදනම ගොඩනැගීම” යන තේමාව යටතේ එහි සාමාජික රටවල් සහ සමුපකාර හවුල්කරුවන් සමඟ එක්ව යුනෙස්කෝ විසින් සංවිධානය කරන ලද මෙම වාර්ෂික උත්සවය සාක්ෂරතාවය භාර ගන්නා තීරණාත්මක කාර්යභාරය පිළිබඳ තියුණු මතක් කිරීමක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. මානව සංවර්ධනය පෝෂණය කිරීම, සමාජ ප්‍රගතියට පහසුකම් සැලසීම සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාව පෝෂණය කිරීම කරනු ලබයි.
1966 දී යුනෙස්කෝව විසින් ආරම්භ කරන ලද, ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය, පුද්ගලයන්, ප්‍රජාවන් සහ සමාජයන් සඳහා සාක්ෂරතාවයේ වටිනාකම ඉස්මතු කරමින් සැමට සාක්ෂරතා අධ්‍යාපනය ලබා දීමේ වැඩි උත්සාහයන් ප්‍රවර්ධනය කරු ලැබීය. සාක්ෂරතාව යනු විවිධ සන්දර්භයන් තුළ ඵලදායී ලෙස අවබෝධ කර ගැනීමට, ඇගයීමට සහ සන්නිවේදනය කිරීමට මිනිසුන්ට හැකියාව ලබා දෙන මූලික කුසලතාවකි. එය කියවීමේ හා ලිවීමේ හැකියාව පමණක් නොව ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය සැමට ක්‍රියාකාරී සාක්ෂරතා කුසලතා වර්ධනය කිරීමට අවස්ථාව ලබා දීම සඳහා ගෝලීය සාක්ෂරතා ගැටළු සහ විෂමතා ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ වැදගත්කම මතක් කිරීමක් ලෙස සේවය කරයි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ අධ්‍යාපනික, විද්‍යාත්මක සහ සංස්කෘතික සංවිධානය වන යුනෙස්කෝ, ගෝලීය වශයෙන් සාක්ෂරතාවය සහ අධ්‍යාපනය ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ ප්‍රයත්නයේ කේන්ද්‍රස්ථානයයි. 1945 දී ආරම්භ කරන ලද යුනෙස්කෝ, අධ්‍යාපනය දියුණු කිරීම, සංස්කෘතික අන්තර් ක්‍රියා දිරිගැන්වීම සහ විද්‍යාත්මක සහයෝගීතාව පෝෂණය කිරීම සඳහා ගැඹුරු කැපවීමක් නියෝජනය කරයි. මානව සංවර්ධනයේ බොහෝ පැති ආවරණය වන පරිදි යුනෙස්කෝවට පුළුල් ජනවරමක් ඇති අතර, එය යහපත් අනාගතයක් සඳහා ගෝලීය න්‍යාය පත්‍ර පිහිටුවීමේදී ඉතා වැදගත් වේ.
අධ්‍යාපනය, සංස්කෘතිය, විද්‍යාව, සන්නිවේදනය සහ තොරතුරු යන සියල්ල යුනෙස්කෝවේ පුළුල් පරාසයක වගකීම්වලට ඇතුළත් වේ. යුනෙස්කෝවේ ලෝකය පිළිබඳ දැක්ම වන්නේ අධ්‍යාපනය පුළුල් ලෙස ලබා ගත හැකි, සමානව බෙදා හැරීම සහ පරිවර්තනීය එකක්ය. සාක්ෂරතාවයේ වටිනාකම ඉස්මතු කිරීමෙන්, අසමානතාවයේ සහ දරිද්‍රතාවයේ චක්‍රය අවසන් කිරීම, නව අවස්ථා නිර්මාණය කිරීම සහ ජීවිත කාලය පුරාම ඉගෙනීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම යුනෙස්කෝව අපේක්ෂා කරයි.
යුනෙස්කෝවේ බලපෑමේ ශක්තිය පවතින්නේ සීමා මායිම් සහ කර්මාන්ත හරහා කැපෙන සන්ධාන පිහිටුවීමේ හැකියාව තුළ ය. එහි මුලපිරීම් වල බලපෑම වැඩි කිරීම සඳහා, යුනෙස්කෝ සාමාජික රටවල්, රාජ්‍ය සංවිධාන, රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන (NGOs) සහ සිවිල් සමාජ සංවිධාන සමඟ කටයුතු කරයි. එසේ කරන්නේ නූගත්කම සහ අධ්‍යාපනය පිළිබඳ ගැටලු එක් ප්‍රදේශයකට හෝ ප්‍රජාවකට පමණක් ආවේණික නොවන බව හඳුනාගෙන ඇති බැවිනි. සම්පත් ඵලදායී ලෙස භාවිතා කිරීම සහ දැනුම පුළුල් ලෙස බෙදා ගැනීම සහතික කිරීම මගින්, මෙම සාමූහික ප්‍රවේශය වැඩසටහන් වල කාර්යක්ෂමතාවය වැඩි කරයි.
සාක්ෂරතා අධ්‍යාපනයේ යුනෙස්කෝව ඉටු කරන කාර්යභාරය උපායමාර්ගික මෙන්ම ප්‍රයෝජනවත් වේ. එය විවිධ සන්දර්භයන් තුළ සිසුන්ගේ විවිධ අවශ්‍යතා සපුරාලන වැඩසටහන් නිර්මාණය කර ප්‍රවර්ධනය කරයි. මෙම වැඩසටහන් මුල් ළමාවියේ සාක්ෂරතා වැඩසටහන්වල සිට වැඩිහිටි අධ්‍යාපන මුලපිරීම් දක්වා විවිධ ක්ෂේත්‍ර වල ඉගෙන ගන්නන්ට සහ ඔවුන්ගේ අද්විතීය අභියෝගවලට සේවය ලබා දෙයි. නවීනතම ඉගැන්වීම් ක්‍රමවේද, තාක්‍ෂණ ඒකාබද්ධ කිරීම සහ ගුරුවරුන් සූදානම් කිරීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම තුළින් යුනෙස්කෝවේ ප්‍රයත්නයන් මගින් සාක්ෂරතා අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය වැඩිදියුණු වේ.
මානව සංස්කෘතියේ සහ උරුමයේ මූලික අංගයක් වන්නේ භාෂා විවිධත්වයයි. විශේෂයෙන්ම වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති භාෂා සංරක්ෂණය කිරීමේ වැදගත්කම යුනෙස්කෝව විසින් පිළිගෙන ඇත. භාෂාව සන්නිවේදනය සඳහා මෙවලමක් ලෙස සේවය කිරීමට අමතරව අනන්‍යතාවය, වටිනාකම් සහ සම්ප්‍රදායන් හැඩගස්වයි. බහුභාෂා අධ්‍යාපනය දිරිමත් කරන වැඩසටහන්වලට සහාය දීමෙන්, සිසුන්ට ඔවුන්ගේ මව් භාෂාවෙන් සාක්ෂරතා කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීමට යුනෙස්කෝ වගබලා ගනී. මෙම උපාය මාර්ගය අධ්‍යාපනය සහ සංස්කෘතිය අතර බැඳීම් ශක්තිමත් කරනවා පමණක් නොව සමස්තයක් ලෙස ඉගෙනීමේ ගුණාත්මක භාවයද වැඩි දියුණු කරයි.
දැනුම නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන කාලයක ජීවිත කාලය පුරාම ඉගෙනීම පිළිබඳ අදහස ඉතා වැදගත් වේ. ජීවිත කාලය පුරාම ඉගෙනීම සඳහා යුනෙස්කෝවේ කැපවීම විධිමත් අධ්‍යාපනයේ සාම්ප්‍රදායික සීමාවන් ඉක්මවා යයි. එය අවිධිමත් සහ අවිධිමත් අධ්‍යාපනයේ වටිනාකම කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කරමින් ජීවිතයේ සෑම අංශයකටම ඉගෙනීම ඇතුළත් කිරීම ප්‍රවර්ධනය කරයි. මෙම උපාය මාර්ගය සමඟින්, මිනිසුන් වෙනස් වන තත්වයන්ට හැඩගැසීමට, නව කුසලතා ලබා ගැනීමට සහ ඔවුන්ගේම සහ ඔවුන්ගේ වෘත්තීන්හි පුද්ගලික සහ වෘත්තීය වර්ධනය සඳහා ආයෝජනය කිරීමට වඩා හොඳින් සන්නද්ධ වේ.
ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය යනු යුනෙස්කෝව එක්ව ක්‍රියා කරන ආකාරය පිළිබඳ ප්‍රබල නිදර්ශනයකි. සාමාජික රාජ්‍යයන්, රාජ්‍ය සංවිධාන, රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සහ සිවිල් සමාජය සමඟ සහයෝගයෙන් සාක්ෂරතාව පිළිබඳ ගෝලීය සංවාදය පුළුල් කරන වේදිකාවක් යුනෙස්කෝව ගොඩනඟයි. මෙම සැමරුම හරහා, හොඳම භාවිතයන් හුවමාරු කර ගැනීමට, ජයග්‍රහණ සැමරීමට සහ කල්පවත්නා ගැටලු විසඳීමට රටවල් එකතු වේ. මෙම සහයෝගීතාවයේ ආත්මය පෙනී සිටින්නේ නූගත්කම අවසන් කිරීමට සහ වඩාත් සාධාරණ සහ උගත් ගෝලීය ප්‍රජාවක් ගොඩනැගීමට ජාතීන්ගේ හවුල් අධිෂ්ඨානයයි.
නූගත්කම තුරන් කිරීම සහ තෘප්තිමත් ජීවිත ගත කිරීමට මිනිසුන් සවිබල ගැන්වීම යුනෙස්කෝවේ සහයෝගීතා මුලපිරීම්වල අවසාන අරමුණු වේ. සාක්ෂරතාව යනු විවේචනාත්මක චින්තනය, හොඳින් දැනුවත් තීරණ ගැනීම සහ ක්‍රියාකාරී පුරවැසිභාවය සඳහා මෙවලමක් මිස තොරතුරු ලබා ගැනීමේ මාර්ගයක් නොවේ. මිනිසුන්ට සාක්ෂරතා කුසලතා ලබා දීමෙන්, යුනෙස්කෝව මිනිසුන්ට ඔවුන්ගේ ප්‍රජාවන්ට සහ සමස්ත සමාජයට අර්ථවත් දායකත්වයක් ලබා දිය හැකි පුද්ගලයින් බවට වර්ධනය වීමට උපකාර කරයි.
2023 ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනයේ තේමාව වන “සංක්‍රාන්ති ලෝකයක් සඳහා සාක්ෂරතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම: තිරසාර සහ සාමකාමී සමාජයන් සඳහා පදනම ගොඩ නැගීම” අද අපේ ලෝකයේ ද්‍රවශීලතාවයේ ප්‍රබල පිළිබිඹුවකි. ශීඝ්‍ර තාක්‍ෂණික දියුණුව, වෙනස්වන ආර්ථික තත්ත්වයන් සහ සංස්කෘතික ආදර්ශ වෙනස්‌වීම මේ සියල්ල ලෝකයේ සිදුවෙමින් පවතින ප්‍රගාඪ විපර්යාසවල සලකුණු වේ. මෙම වෙනස්වීම් හමුවේ පුද්ගලයෙකුට අනුවර්තනය වීමට, දියුණු වීමට සහ දායක වීමට ඇති හැකියාව තුළ සාක්ෂරතාවය ඉටු කරන මූලික කාර්යභාරය මෙම තේමාව පිළිගනී.
සාක්ෂරතාවය එක්සත් ජාතීන්ගේ සමස්ත තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක (SDGs) තුළ ප්‍රධාන භූමිකාවක් ඉටු කරයි, විශේෂයෙන් ඉලක්ක 4: ගුණාත්මක අධ්‍යාපනය සහ ඉලක්කය 16: සාමය, යුක්තිය සහ ශක්තිමත් ආයතන. සමාජ තිරසාර වර්ධනයක් කරා වැඩ කරන විට, සාක්ෂරතාවය ආර්ථිකය නංවාලීම, සමාජ ඇතුළත් කිරීම් පෝෂණය කිරීම සහ අවාසි සහගත කණ්ඩායම් සවිබල ගැන්වීම සඳහා තීරණාත්මක මෙවලමක් බවට පත්වේ. සාක්ෂරතාව ඇති පුද්ගලයින්ට තොරතුරු වෙත ප්‍රවේශ වීමට, දැනුවත් තීරණ ගැනීමට සහ දේශපාලන හා සිවිල් ක්‍රියාවලීන්හි සක්‍රීයව නියැලීමට වඩා හොඳ හැකියාවක් ඇත. සාක්ෂරතාවය අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම දුප්පත්කම තුරන් කිරීම, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ සාමාන්‍ය යහපැවැත්ම වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා උත්ප්‍රේරකයක් ලෙස සේවය කරයි.
වෙන කවරදාකටත් වඩා දැන්, තාක්ෂණය ජීවිතයේ සෑම අංශයකටම විනිවිදභාවයකින් යුත් ලෝකයක, ඩිජිටල් සාක්ෂරතාවය ඉතා වැදගත් වේ. ඩිජිටල් ලෝකය තුළ සැරිසැරීමට, සබැඳි අන්තර්ගතය විවේචනාත්මකව තක්සේරු කිරීමට සහ පුද්ගලික සහ වෘත්තීය සංවර්ධනය සඳහා ඵලදායී ලෙස ඩිජිටල් මෙවලම් භාවිතා කිරීමට හැකි වීම දැන් ඉතා වැදගත් වේ. තාක්‍ෂණික විප්ලවයේ රැල්ල තුළ කිසිවකු ඉතිරි නොවන බවට වග බලා ගැනීම සඳහා භෞතික හා ඩිජිටල් ලෝකයන් අතර සීමාවන් වඩ වඩාත් බොඳ වන බැවින් ඩිජිටල් සාක්ෂරතාව ප්‍රවර්ධනය කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. 2023 ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය සඳහා වන තේමාව මඟින් මිනිසුන්ට ඵලදායී සහ වගකීම් සහිත ඩිජිටල් අන්තර්ක්‍රියා වල නිරත වීමට අවශ්‍ය දැනුම සහ හැකියාවන් ලබා දීම කෙතරම් වැදගත් ද යන්න අවධාරණය කරයි.
පවතින ගෝලීය වෙනස්කම් අනුව, තෝරාගත් තේමාව සංස්කෘතික හා භාෂාමය විවිධත්වයේ අගනා වටිනාකමට ද ගරු කරයි. භාෂා සංස්කෘතික උරුමයන් සහ අනන්‍යතාවය නියෝජනය කරන අතර සන්නිවේදනය සඳහා මෙවලම් පමණක් නොවේ. සෑම භාෂාවකම සාක්ෂරතාවය දිරිමත් කිරීමෙන්, අපි සංස්කෘතික සම්ප්‍රදායන් ආරක්ෂා කරන අතර භාෂාව නිසා ඇති වන බාධක මිනිසුන්ට අධ්‍යාපනයට ප්‍රවේශ වීමට බාධාවක් නොවන බවට වග බලා ගන්නෙමු. මෙම භාෂාමය විවිධත්වය සැමරීම තුළින් විවිධ භාෂා ලෝකයේ දැනුමට එකතු කරන විවිධත්වය සහ පොහොසත්කම ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය ඉස්මතු කරයි.
සාක්ෂරතාව ප්‍රවර්ධනය මගින් සාමකාමී සමාජයන් පෝෂණය කරයි. වැඩි අධ්‍යාපනයක් ඇති පුද්ගලයින්ට විවිධ දෘෂ්ටි කෝණයන් අගය කිරීමට, වෙනස්කම් සාකච්ඡා කිරීමට සහ අන්තවාදී මතවාදයන් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට වඩා හොඳ හැකියාවක් ඇත. අධ්‍යාපනයක් ලබා ඇති පුද්ගලයින් තොරතුරු විවේචනාත්මකව විශ්ලේෂණය කිරීමට, තමන් ගැනම සිතා බැලීමට සහ පක්ෂග්‍රාහීත්වයට මුහුණ දීමට වඩා හොඳින් සන්නද්ධ වේ. ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය සාක්ෂරතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ ඉවසීම, සංවේදනය සහ සහයෝගීතාවය මත පදනම් වූ සමාජ සඳහා අඩිතාලම දැමීම මගින් සාමය සහ සහජීවනය ඉහළ තලයකට ගෙන යයි.
