රොහින්ග්‍යා ජනතාව කවුද?
ලෝකයේ වඩාත්ම පීඩාවට පත් වූ සුළුතරය ලෙස හැඳින්වෙන රෝහින්ග්‍යාවරුන්ට මියන්මාරයේ සහස්‍ර ගණනාවක ඉතිහාසයක් ඇත, එහෙත් එම රට විසිමන්ම ඔවුන්ව වෙන් කොට ඇත . – National Geographic
මිලියනයකට අධික රෝහින්ග්‍යා මුස්ලිම්වරුන් හඳුන්වනු ලබන්නේ ‘ලෝකයේ වඩාත්ම පීඩාවට පත් වූ සුළුතරය’ ලෙසයි. – Al Jazeera
පුවත්පතේ පිටු පෙරළීම, ඉන්ස්ටග්‍රෑම් සහ ෆේස්බුක් පෝස්ට් ස්ක්‍රෝල් කිරීම සහ යූ ටියුබ් හි වීඩියෝ නැරඹීම සාමාන්‍ය චර්යාවක් වුවද රෝහින්ග්‍යාවරුන් පිළිබඳ බඳ ප්‍රවෘත්ති හෝ පළ කිරීම් ඔබ කවදා හෝ දැක තිබේද? මිනිස්සු ලේ කඳුළු පුරවගෙන කෑ ගහනවා අසෙයි. සරණාගතයින් රොහින්ග්‍යාවට ගෙනත් දමනු ලැබේ. මොවුන් ජීවිතය ගත කරන්නේ අසාධාරණයෙනි!. මෙය සැබවින්ම ලොව පුරා ආන්දෝලනාත්මක මාතෘකාවකි. යුක්තිය කොහෙත්ම පිහිට වන්නේ නැති අතර අහිංසක ජීවිතයේ සෑම තැනකම අසාධාරණයට ලක්වෙයි .මියන්මාරයේ සිටින සියලුම රොහින්ග්‍යාවරුන් පාහේ බටහිර වෙරළ බඩ ප්‍රාන්තයේ රඛයින් හි ජීවත් වන අතර ඔවුන්ට රජයේ අවසරයකින් තොරව පිටව යාමට අවසර නැත. එය රටේ දුප්පත්ම ප්‍රාන්තවලින් එකකි එහි ගෙටෝ වැනි කඳවුරු සහ මූලික අවශ්‍යතා හිඟයක් ද පවතී..
පවතින ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ හිංසා පීඩා හේතුවෙන්, දශක ගණනාවක් පුරා රොහින්ග්‍යා වැසියන් ගොඩබිමින් හෝ බෝට්ටුවෙන් අසල්වැසි රටවලට පලා ගොස් ඇත.
- මෙම ප්‍රශ්න සමාජීය වශයෙන් මතුවන්නේ ඒවා නරක අතට හැරෙන විට පමණි, නමුත් ඒවාට ප්‍රමුඛත්වය දීම සහ ජනතාවට අයිතිවාසිකම් සහ නිදහස ලබා දීම සඳහා විසඳුම් ලබා දිය යුතුය. සංවර්ධනක් නොමැති කම හා සහ සම්පත් නොමැති වීම ඉතා පැහැදිලිව පෙනේ, නමුත් කිසිවෙක් පියවර ගැනීමට යුහුසුළු වන්නේ නැත, ඒ වෙනුවට ඔවුන් කරන්නේ ඉවත්ව යාමයි!
- මිනිසුන් මනුෂ්‍යයන් ලෙස නොසලකයි, රටේ බලවත් පුද්ගලයන් උපකල්පනය කරන්නේ අඩුවෙන් ගෙවා වැඩිපුර සේවාව ගත හැකි සේවකයන් පමණක් බවයි, මෙහි එකදු සාමයක්වත් ක්‍රියාත්මක නොවේ. බලගතු පුද්ගලයන් විසින් කොතරම් අසාධාරණ සහ අයුක්තිය නිරූපණය වෙනවාද !
රොහින්ග්‍යාවරුන් පැමිණියේ කොහෙන්ද ?
බොහෝ ඉතිහාසඥයින් සහ රෝහින්ග්‍යා කණ්ඩායම් පවසන පරිදි 12ස් වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ සිටම වර්තමානයේ මියන්මාරය ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශයේ මුස්ලිම්වරුන් ජීවත් වී ඇත. අරකාන් රෝහින්ග්‍යා ජාතික සංවිධානය Arakan Rohingya National Organisation පැවසුවේ, “රෝහින්ග්‍යාවරුන් අනාදිමත් කාලයක සිට අරකාන් හි වාසය කර ඇති” බව වර්තමානයේ රඛයින් ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශය ගැන සඳහන් කරමිනි.
ප්‍රමුඛතාවය සහ යුක්තිය පසිඳලීමක් නොමැත. ඔවුන්ට රෝහින්ග්‍යාවරුන් යනු ලාභ වත්කමක් යනුවෙනි. එම නිසා රෝහින්ග්‍යාවරුන් ලාවා සියළුම දේ සිදුකරගනී.ඔවුන්ට නිසි නවාතැන් හෝ නිසි රාජ්‍යයක් ද සපයා නැත! – Al Jazeera
ඔවුන්ට නිසි තැනක් නොලැබෙන්නේ ඇයි?
1948 දී මියන්මාරය බ්‍රිතාන්‍යයන්ගෙන් නිදහස ලැබීමෙන් ටික කලකට පසු, පුරවැසිභාවය ලබා ගත හැක්කේ කුමන ජාතීන්ටද යන්න නිර්වචනය කරමින් යුනියන් පුරවැසි පනත සම්මත විය. යේල් නීති විද්‍යාලයේ ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් සමුළුවේ 2015 වාර්තාවට අනුව, රෝහින්ග්‍යාවරුන් ඇතුළත් කර නොමැත. කෙසේ වෙතත්, මෙම පනත මගින් මියන්මාරයේ අවම වශයෙන් පරම්පරා දෙකක්වත් ජීවත් වූ පවුල්වලට හැඳුනුම්පත් සඳහා අයදුම් කිරීමට ඉඩ ලබා දී ඇත.
පරම්පරා ප්‍රතිපාදන යටතේ රෝහින්ග්‍යාවරුන්ට මුලින් එවැනි හඳුනාගැනීමක් හෝ පුරවැසිභාවයක් පවා ලබා දෙන ලදී. මෙම කාලය තුළ රොහින්ග්‍යාවරුන් කිහිප දෙනෙකු ද පාර්ලිමේන්තුවේ සේවය කළහ.- Al Jazeera
රෝහින්ග්‍යා සරණාගත අර්බුදය ආරම්භ වූයේ කෙසේද?
රොහින්ග්‍යාවරු මියන්මාරයේ දශක ගණනාවක් තිස්සේ ප්‍රචණ්ඩත්වයට, වෙනස් කොට සැලකීම්වලට සහ හිංසාවන්ට ගොදුරු වූහ. ඔවුන්ගේ විශාලතම නික්මයාම ආරම්භ වූයේ 2017 අගෝස්තු මාසයේදී මියන්මාරයේ රඛයින් ප්‍රාන්තයේ දැවැන්ත ප්‍රචණ්ඩ රැල්ලක් ඇතිවීමෙන් පසුව 700,000 කට වැඩි පිරිසකට – ඔවුන්ගෙන් අඩක් ළමයින්ට – බංග්ලාදේශයේ සරණාගතභාවය පතා යාමට බල කරමිනි. මුළු ගම්මානයම පුළුස්සා, පවුල් දහස් ගණනක් මරාදැමීම හෝ වෙන් කිරීම සහ දැවැන්ත මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් වාර්තා විය.
මිනිසුන් දම්වැල් වලින් බැඳ තබා දුක්වින්ද මියයි, සිරුර දෙපලු කිරීමට වැඩ එය සහසිකය. ජාතිවාදය සහ පක්ෂග්‍රාහී ප්‍රතිපත්ති මිනිසුන්ව තමන්ගේම පවුලක් නොමැතිව සදහටම තනි කළේය. ජීවිතය තීරණය කරන්නේ බලගතු පුද්ගලයන් විසින් සහ සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගෙන් වාසි ලබා ගැනීම සඳහා වඩාත් අසාධාරණය වර්ධනය වන අතර ඔවුන් රටේ පුරවැසියන් ගණයටවත් ඇතුළත් නොවේ. ඔවුන් කරන්නේ වෙනස් කොට සැලකීම සහ ආධිපත්‍යය දැරීමයි!
රෝහින්ග්‍යා සරණාගත අර්බුදය සැකවින්
2017 අගෝස්තු මාසයේදී සන්නද්ධ ප්‍රහාර, දැවැන්ත ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ බරපතල මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් හේතුවෙන් මියන්මාරයේ රඛයින් ප්‍රාන්තයේ දහස් ගණන් රෝහින්ග්‍යා වැසියන්ට සිය නිවෙස්වලින් පලා යාමට සිදු විය. බොහෝ දෙනෙක් දින ගණනාවක් කැලෑ මැදින් ඇවිද ගිය අතර බංගලාදේශයට ආරක්ෂාව සඳහා බෙංගාල බොක්ක හරහා භයානක මුහුදු ගමන්වල නිරත වූහ. දැන් ලෝකයේ විශාලතම සරණාගත කඳවුර පිහිටි බංග්ලාදේශයේ කොක්ස් බසාර් කලාපයේ 890,000 කට ආසන්න පිරිසක් ආරක්ෂාව සොයාගෙන ඇත. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය රොහින්ග්‍යාවරුන් විස්තර කර ඇත්තේ “ලෝකයේ වඩාත්ම පීඩාවට පත් වූ සුළුතරය” ලෙසයි.
නිදහසෙන් පන්නා දැමීම, තමන්ගේම නවාතැනෙන් පන්නා දැමීම සහ ආහාර හෝ මූලික අවශ්‍යතා නොමැතිව. දිවි ගලවා ගැනීම සංකීර්ණය.
මියන්මාරයේ රෝහින්ග්‍යා අර්බුදයට විසඳුමක් තිබේද?
පෙබරවාරි කුමන්ත්රණය මගින් මිලියනයකට අධික රෝහින්ග්‍යා සරණාගතයින් මියන්මාරයට ආපසු පැමිණීමේ විභවය තවදුරටත් සංකීර්ණ කර ඇත. ගැටලුව වන්නේ කුමන්ත්‍රණයට පෙර සිටම රෝහින්ග්‍යා අර්බුදය විසඳීම සංකීර්ණ වීමයි. ඒ වන විට සරණාගත අර්බුදයට විසඳුමක් වූයේ 2016 සහ 2017 වසරවලදී බයියෝනෙට් තුඩුව පලා ගිය රොහින්ග්‍යා සරණාගතයින් ගම්වලට ස්වේච්ඡාවෙන් ආපසු ගෙන්වා ගැනීම සඳහා මග පෑදීම මත ය. ගැටලුව වූයේ රඛයින් ප්‍රාන්තය තුළ බොහෝ දුරට වාසයට නුසුදුසු තත්වයන් පැවතීමයි. පලා ගිය අයගේ නැවත පැමිණීමට ස්වේච්ඡාවෙන් ආපසු පැමිණීමේ බලාපොරොත්තුවක් නැති නිසා, බංග්ලාදේශ රජය තමන්ගේම අර්ධ විසඳුම් ඉදිරිපත් කර ඇත. ඉන් එකක් වන්නේ බෙංගාල බොක්කෙහි සුළඟින් ගසාගෙන යන දූපතක් වන භාසන් චාර් වෙත රොහින්ග්‍යාවරුන් නැවත ස්ථානගත කිරීමයි. 19,000 කට වැඩි පිරිසක් දිවයිනට ගෙන ගොස් ඇති අතර, ඩකා නුවර 100,000 ක් පමණ ඉලක්ක කර ඇත. නමුත් මානව හිමිකම් වෙනුවෙන් පෙනීසිටින අය කියා සිටින්නේ දිවයින ජනාකීර්ණ නොවන බවත් සිවිල් වැසියන්ට දිවයිනට යාමට බල කළ අවස්ථා බොහෝමයක් ලේඛනගත කර ඇති බවත්ය. ෆෝටිෆයි රයිට්ස් (Forty five rights) වෙනුවෙන් පෙනී සිටින කණ්ඩායමේ Zaw Win , The Diplomat පුවත්පතට ලියමින් තර්ක කළේ භාසන් චාර් හි ඇති පහසුකම් “සරණාගතයින් සඳහා සුදුසු ස්ථානයකට වඩා දූපත් බන්ධනාගාරයකට ආසන්න” බවයි.
ඇන්ඩෲස්ට අනුව, විසඳුමක මාවත පවතින්නේ මියන්මාර හමුදා ජුන්ටාවට දඬුවම් කරමින් ආර්ථික සම්බාධක සහ සම්බාධක පැනවීම හරහාය. “එය විශාල හමුදාවක් වන අතර එය ඉතා බලගතු ය,” ඔහු මියන්මාර හමුදාව ගැන පැවසුවේ, “නමුත් විශාල හමුදාවන් සැපයීමට සහ නඩත්තු කිරීමට සැලකිය යුතු සම්පත් ලබා ගනී. මෙම මිලිටරි ජුන්ටාවෙහි භාණ්ඩාගාරයට ගලා එන ආදායම් මාර්ග හඳුනාගෙන මෙම සාහසික ක්‍රියාවන් පවත්වාගෙන යාම සඳහා ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවට වඩා හොඳ කාර්යයක් කළ හැකි යැයි මම සිතමි.
ඇත්ත වශයෙන්ම, ඔහු “ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව” යන වාක්‍ය ඛණ්ඩය භාවිතා කිරීමෙන් ප්‍රායෝගිකව පවතින දෙයට වඩා ශක්තිමත් එකමුතුවක් යෝජනා කරන අතර ප්‍රධාන බලවතුන් සහ ඔවුන්ගේ ප්‍රවේශය තුළ කනගාටුදායක ලෙස බෙදී ඇති බව බැහැර කරයි. විශේෂයෙන්ම රුසියාව මෙම කුමන්ත්රණය මියන්මාරයට තම අවි අලෙවිය ඉහල නැංවීමට සහ බටහිර සදාචාර අධිකාරියට වල කැපීමට අවස්ථාවක් ලෙස සලකන අතර, අසල්වැසි චීනය, සමහර විට තම කුමන්ත්රණය තහවුරු කිරීමට අවසානයේ හමුදාව සමත් වනු ඇතැයි ඒත්තු ගැන්වී, එහි මූලෝපායිකත්වය රැක ගැනීමට ප්‍රමුඛත්වය දී ඇත සහ ආර්ථික කොටස්, ජුන්ටාව මත සිය උත්තෝලනය අධික ලෙස භාවිතා කරයි. (බීජිං නුවර යනු Tatmadaw සඳහා ආයුධ සපයන වැදගත් මූලාශ්‍රයකි.)
ඇන්ඩෲස් විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද විසඳුම මියන්මාරයේ අර්බුදයට හොඳම විසඳුම පමණක් නොවේ; එය එකම එක විය හැකිය. එහෙත් මියන්මාර හමුදාවට යටත් වීමට සාගින්නෙන් පෙළීමට දරන ඕනෑම උත්සාහයක් යම් කාලයක් ගතවනු ඇත. මියන්මාරයේ බොහෝ අභියෝග මෙන්ම, රෝහින්ග්‍යා අර්බුදය සඳහා වන ඕනෑම විසඳුමක්, රටේ පුළුල් දේශපාලන අර්බුදයට විසඳුමක් මත දැඩි ලෙස රඳා පවතිනු ඇත.
මෙම අර්බුදයට අපට සහාය විය හැකි විසඳුම් කිහිපයක් නම්,
- “කෘෂිකර්මාන්තය” වන ආහාර ස්ථායීතාවය වර්ධනය කිරීම සහ ඔවුන්ට ආහාර සැපයීම.
- රෝහල්, අධ්‍යාපන මධ්‍යස්ථාන සහ සනීපාරක්ෂක පහසුකම් වැනි මේ මොහොතේ සැබවින්ම අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීම.
- ජනතාවට හොඳ සංවර්ධන පද්ධතියක් ලබා දීම සඳහා මූලික මට්ටමින් තාක්ෂණය දියුණු කිරීම
- කිසිදු බාධාවකින් තොරව මෙම අර්බුද ජය ගන්නේ කෙසේද යන්න සහ සියලුම පුද්ගලයින් බද්ධ කිරීමට සහ විසඳුම් බද්ධ කිරීමට ඔවුන්ට මග පෙන්වීම ලබා දීම.
